Ik laat de molens even achter mij en loop naar het Zaanse buurtje via het Zeilenmakerspad. Het eerste huis geeft al direct aan dat we even terug in de tijd gaan. Een koopmanshuis gebouwd in 1734, tijdens de bloeiperiode van de Zaanstreek. (de 18e en 19e eeuw) Destijds waren er zeshonderd molens actief in de Zaanstreek wat voor een levendige handel zorgde.
Iets verder lopend kom ik het oudste pand op de Zaanse Schans tegen, het jagershuis uit 1623. Heeft niets met jagen te maken, maar met de naam van de eigenaar: Claes Jager. Een houthandelaar die drie windmolens bezat, die op het land achter het huis stonden op de oorspronkelijke plek waar het huis gebouwd was. Dit pand heeft nog een z.g. dooddeur die alleen gebruikt werd om een overledene het huis uit te dragen, of leuker, een bruid over de drempel het huis in te tillen. Nu is er een antiekwinkel in gevestigd. Opvallend trouwens de zwarte kleur, waar in de Zaanstreek meestal het specifieke Zaanse Groen gebruikt werd.
Nu ik het toch over Zaans Groen heb, hier een typisch voorbeeld van een woonhuis in deze kleur.
Ook een boerderij mag natuurlijk niet ontbreken in dit Zaanse erfgoed. Ik kom nu bij de Catharina Hoeve een replica van een Oostzaanse boerderij. In de boerderij is een kaasmakerij gevestigd en deze is in vol bedrijf.
Bij een boerderij/kaasmakerij horen natuurlijk ook melkbussen, tegenwoordig nergens meer in gebruik maar hier nog mooi uitgestald.
Nog even een blik op de melkkar, vroeger getrokken door een paard.
Ik wandel verder en passeer een paar molenstenen, wat weer goed is voor een doorkijkje naar de molens. Lijkt me een zwaar klusje om met dergelijke stenen om te gaan, destijds was het allemaal handkracht en waren er nog geen handige machines of heftrucks die de stenen konden hanteren.
Dit is wat men in de Zaanstreek een schuur noemde. Pakhuis De Saense Lelie, een voormalige graanschuur uit de 18e eeuw. Dit is de originele achterzijde, de andere zijde heeft verschillende loketten voor etenswaren of souvenirs en komt dus niet authentiek meer over.
Achter mij de klompenmakerij, weliswaar gevestigd in een originele oude Zaanse schuur maar of die er vroeger ook zo uit zag betwijfel ik. Maar goed, het erfgoed in stand houden kost ook wel wat en dan komt de commercie om de hoek kijken.
Ik loop verder het Kraaienpad op en passer een oud ophaalbruggetje. Hiervan moeten er vele zijn geweest in het waterrijke Zaanse gebied. Er lagen over bijna elke sloot in de Zaanse dorpen wel één of meerdere kleine ophaalbruggen. Vervoer over water maakte dat ook noodzakelijk, een vaste brug was een onneembaar obstakel voor de bootjes.
Wat verderop passer ik het Jisper Huisje. Een eenvoudig vissershuisje uit het plaatsje Jisp anno 1850. Als het geopend is kun je hier ervaren hoe het huishouden er rond die tijd uitzag.
Een blik op een Zaans buurtje zoals er toen veel waren. Zaans Groen en houten huizen. De grond in de Zaanstreek bestond veelal uit veen, en zware stenen huizen zakten daarin weg dus bouwde men zo licht mogelijk.
Nog een voorbeeld van houtbouw, De Harenmakerij uit 1743. Dit was het eerste pand wat geplaatst werd op de Zaanse Schans. In de Harenmakerij werden persmatten gefabriceerd voor de oliemolens, gemaakt van de manen en staarten van paarden. Nadat de haren waren gehekeld werden zij op een lijnbaan tot koorden geslagen en daarna op een pennenbank tot persmatten gevlochten.
Er werd ook wel met baksteen gebouwd in die tijd, getuige het rijk versierde pand ’t Koopmanshuys d’Mol. De familie Mol hadden hun geld verdiend met de walvisvaart en konden zich een huis veroorloven met maar liefst 13 kamers. Het is daarmee het grootste woonhuis op de Zaanse Schans. Later werd het pand bewoond door de familie Honig, een papiermaker.
Tenslotte nog een wat bescheidener koopmanshuis uit 1760. Destijds waren de verschillen tussen een ‘gewoon’ woonhuis en een ‘koopmanshuis’ soms klein, de versieringen boven de deur gaven het verschil dan aan. Je ziet dat de voorgevel van baksteen is, maar de rest van het huis is houtbouw. De bakstenen voorzijde drukte de rijkdom van de eigenaar uit.
◊.◊.◊
Hallo Hanry,
het is voor mij alweer een poos geleden dat ik daar geweest ben en wat is het daar toch mooi!
Nu ik je foto’s zie dan zou ik er ook zo wel weer een keer heen willen.
Prachtige reportage en werkelijk subliem mooie foto’s van deze huisjes en mooie items. Het enige wat ik me nog herinner zijn de melkbussen in foto 5 🙂
De weerspiegeling in foto 4 is ook heel mooi.
Maar alle foto’s zijn echt mooi in deze blog.
Heerlijk om weer even te genieten hier .
Groetje, helma
Een zeer mooie reeks van de Zaanse Schans waar ik wel al over gehoord heb en foto’s gezien maar waar ik nog nooit echt geweest ben. Moet zelfs opzoeken op de kaart waar het thuis hoort. Maar dat groen is volgens mij wereldwijd bekend. Schitterend die houtbouw, je vraagt je af hoe het stand houdt. Zeer mooi hoe het allemaal in ere wordt gehouden. Een zeer knappe reportage!
Mooie serie opnames met leerzame teksten. Vooral foto 4 en met de molenstenen hebben toch wel mijn voorkeur. Nummer 4 door de fraaie weerspiegeling en de gekozen uitsnede en bij de molenstenen de diepte in de opname met op de achtergrond de prachtige molens. Maar…..uiteraard ziet de rest van de serie er ook weer erg verzorgt uit zoals wij dat van jou gewend zijn. Fijne avond. Groet Marcel
Het is genieten voor een ex-inwoner. dank je wel.
Ik heb met plezier met je meegewandeld door Zaanse Schans. Met aandacht heb ik de informatie gelezen en daarbij genoten van de prachtige foto’s. Ik vind het ook een serie waar ik vrolijk van word. Dat komt vast door de kleurrijke details en de blauwe lucht.
Van begin tot eind een mooi en interessant logje met prachtige foto’s.
Het ene groen is het andere niet. Dat Zaans Groen lijkt nogal wat verschillende tinten te hebben, ik ga vooral voor de wat donkerder varianten.
Die oude melkkar is duidelijk van voor mijn tijd, maar de melkbussen heb ik in mijn jongste jaren nog veelvuldig staan uitlekken bij de boerderij. En daar noem je zo wat bij die molenstenen, de vraag hoe men vroeger dergelijke gewichten kon hanteren, dringt zich wel eens vaker bij me op. Je foto van dat ophaalbruggetje mag er ook zijn. Op kleinere paden in waterrijke gebieden werd en wordt hier in het noorden, zoals b.v. in Giethoorn, vaak gebruik gemaakt wordt van hogere bruggetjes.
Onder Zaans Groen worden meestal de donkere tinten bedoeld, maar je ziet ook een veel andere lichtere tinten in gebruik.
groeten, Hanry
Leuke serie met informatie over de achtergronden bij de foto’s waar je normaal gesproken niet altijd bij stilstaat. Belangrijk dit bewaard blijft, al hoef ik geen “dooddeur” in mijn huis.
Genoten van deze prachtige serie en de interessante en leerzame teksten die bijgevoegd zijn bij de geweldige en heldere foto’s.
Dank voor het delen.